به گزارش خبرگزاري فارس از شيراز، اسماعيل جمالي بعد از ظهر امروز در حاشيه سومين نشست نقد كتاب فارس با بيان اينكه تمام خاطرات موجود در كتاب «چشم‌‌هاي خردلي» بر اساس واقعيت نگاشته شده است اظهار داشت: بر خلاف برخي صاحبنظران كه معتقدند بخشي از اين كتاب خاطره‌سازي بوده است كه بايد به عنوان شاهد زند‌ه‌اي از جنگ بگويم هرچه در اين كتاب وجود دارد اتفاقات واقعي جنگ است.
جمالي تصريح كرد: با گذشت 30 سال از جنگ جامعه امروز ما به سمتي پيش رفته است كه نمي‌توانيم بسياري از واقعيت‌‌ها را بيان كنيم چرا كه بيم آن مي‌رود كه مخاطب نتواند آنها را قبول كند.
وي با انتقاد از نويسندگان ادبيات پايداري كه تنها به بيان بخش‌‌هاي خاصي از جنگ مي‌پردازند، افزود: اين طور نبوده است كه ما در جنگ تنها شاهد رشادت‌ها و دلاوري‌‌ها باشيم.
اين جانباز هشت سال دفاع مقدس با بيان اينكه فضاي جنگ تلخ و سياه است، ادامه داد: در فضاي جنگ تحميلي همگي اسوه ايثار نبوده‌اند و اگر قرار است تمام‌ رشادت‌‌ها را بازگو كنيم بايد از تلخي‌‌ها نيز بگوييم تا مخاطب آنها را باور كند.
جمالي با بيان اين موضوع كه در كتابخانه‌‌هاي اروپايي با ارزش‌ترين كتاب‌‌ها متعلق به جنگ‌‌هاي جهاني اول و دوم هستند بيان داشت: آن زمان موقع نبرد بود و اكنون زمان علمي كردن واقعيت‌‌هاي اين نبرد است و اين ممكن نمي‌شود مگر با همت نويسندگاني كه به خلق آثار دوران دفاع مقدس مي‌پردازند.

مهدي تربتي‌فرد تهيه‌كننده در گفت‌وگو با خبرنگار راديو و تلويزيون فارس گفت: تله‌فيلم «شيدا» فردا در شهرك دفاع مقدس جلوي دوربين مي‌رود و حدود 40 درصد از فيلم در شهرك خواهد گذشت.
وي ادامه داد: گروه صحنه مدتي است در شهرك دفاع مقدس مشغول فعاليت هستند و دكورهاي لازم براي فيلم را آماده مي‌كنند. حدود 15 جلسه تصويربرداري در شهرك دفاع مقدس به طول خواهد انجاميد.
تربتي‌فرد درادامه افزود: فيلم به صورت اپيزوديك روايت مي‌شود و ظرف روزهاي آينده تعدادي از بازيگران به گروه خواهند پيوست.
در اولين روز تصويربرداري اميرحسين مدرس، حسين رجايي‌دوست، فرامرز واحد، رائد تميمي جلوي دوربين خواهند رفت.
تدوين تصاوير همزمان با تصويربرداري انجام خواهد شد تا فيلم براي پخش در ايام محرم آماده شود.
«شيدا» توسط حسين رجايي‌دوست نوشته شده است. فيلم داستان پنج رزمنده را روايت مي‌كند كه به شهادت مي‌رسند و پس از گذشت سال‌ها داستان در خانواده‌هاي اين شخصيت‌ها پي‌گرفته مي‌شود.
تعدادي از عواملي كه در ساخت فيلم همكاري دارند، عبارتند از:
نويسنده فيلمنامه: حسين رجايي‌دوست/ كارگردان: مجيد تربتي‌فرد/ تهيه‌كننده: مهدي تربتي‌فرد / مديرتصويربرداري: مجيد گل‌سفيدي/ صدابردار: هادي افشار/ طراح صحنه و لباس: محسن غلامي/ طراح گريم: شهرام خلج/مديرتوليد: حسين باقريان/ مجري طرح: ترنج فيلم.

به گزارش خبرگزاري فارس از تبريز، علي داننده امروز طي نشست مسئولان سپاه و بسيج استان با اهالي مطبوعات و رسانه آذربايجان شرقي بر نقش رسانه‌ها در ترويج فرهنگ بسيج در ميان اقشار مختلف جامعه تاكيد كرد.
وي با اشاره به غني ذاتي تفكر و فرهنگ بسيج تصريح كرد: هويت بي‌نظير تفكر بسيجي به جايگاه حقيقي خود در جامعه نرسيده است و درك عميقي كه بايد اين تفكر در جامعه ايجاد كند حاصل نشده است.

علي هژبري امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در يزد با اشاره به آغاز بيستمين جشنواره تئاتر استاني يزد اظهار داشت: اداره‌كل حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس در زمينه حمايت از اجراي نمايش‌هاي دفاع مقدس پيش‌قدم بوده به نحوي‌كه تاكنون از 14 نمايش دفاع مقدس حمايت كرده است.
وي افزود: به نظر من دفاع مقدس مقطع طلايي حضور ملت قهرمان در عرصه مبارزات حق‌طلبانه بوده است و هنر تئاتر مي‌تواند آن فرهنگ ناب را به نسل امروز منتقل كند.
هژبري خاطرنشان كرد: به دليل اهميت دوران طلايي دفاع مقدس و اثرگذاري هنري نظير تئاتر، انتظار مي‌رود حضور نمايش‌هايي با مضامين دفاع مقدس در اين جشنواره پررنگ‌تر باشد.
وي بيان داشت: تئاتر و نمايش رسانه‌هايي هستند كه مي‌توانند تنها با شناخت صحيح قابليت‌ها و استعدادهاي نهفته خود از طرف گروه توليد‌كننده يك نمايش، رسانه‌اي تاثيرگذار براي انتقال پيام‌هاي ملي، قومي و ارزشي يك جامعه باشند.
هژبري با اشاره به اينكه استان يزد در زمينه فرهنگ و هنر از ديرباز مشهور بوده است، ادامه داد: صفت دارالعباده زيبنده مردم اين استان است و از آنجا كه هنر نمايش آيينه فرهنگ و سنن است، جشنواره استاني مي‌تواند در بازنماياندن فرهنگ و هنر و ديانت مردم استان يزد نقشي عمده ايفا كند.
وي خاطرنشان كرد: از سوي ديگر اين جشنواره موجب تشويق گروه‌هاي نمايش براي بالا بردن كيفيت و كميت نمايش، افزايش انگيزه و ايجاد حس رقابت بين گروه‌ها خواهد شد.
هژبري يادآور شد: همان‌گونه كه نمايش مي‌تواند آيينه فرهنگ جامعه استان باشد، مي‌تواند بر آن نيز تاثيرگذار باشد.
وي ادامه داد: آنچه در صحنه تئاتر اجرا مي‌شود، مي‌تواند تاثير عميق و بلند مدتي در ذهن و تفكر مخاطب داشته باشد و اين نكته‌اي است كه بايد به آن توجه كرد زيرا ارائه پيام‌هاي درست و انتقال مفاهيم متعالي برگرفته از آموزه‌هاي ديني در اين بخش مي‌تواند بسيار نقش آفرين باشد.
به گزارش فارس؛ بيستمين جشنواره استاني تئاتر يزد امروز با حضور مسئولان و جمعي از هنرمندان اين عرصه كليد خورد و تا 21 آبان‌ماه ادامه خواهد داشت.

- درابتدا اگر ممکن است کمي درباره تاريخچه سينماي مقدس و ويژگي هاي منحصر به فرد آن توضيح دهيد.

ـ آغاز ژانر سينماي جنگ و دفاع مقدس به بعد از انقلاب و آغاز جنگ ايران و عراق برمي گردد. ما قبل از انقلاب تعداد اندکي فيلم جنگي داريم که در تحليل منتقدان سينمايي چندان جدي گرفته نمي شوند. اصولاً سينماي جنگ قبل از انقلاب به عنوان يک گونه يا ژانر سينمايي شناخته نمي شود. پس از انقلاب و وقوع جنگ ايران و عراق، سينماگران و بويژه سينماگران نسل جوان و جنگ، به دلايلي از جمله تبليغ و تهييج مردم براي مشارکت در جنگ و کمک به رزمندگان، اداي دين به نسبت به همرزمان خود، جنگ به عنوان يک موضوع اجتماعي درخور پرداختن، و مانند آن به اين نوع سينما روي آوردند. به همين جهت غالب کارگردانان و سينما گران عرصه ي سينماي جنگ و دفاع مقدس، جوانان متأثر از انقلاب و تجربه کنندگان جنگ بودند. البته از نسل سينماگران قبل از انقلاب هم کساني بودند که در آثارشان مي توان سراغي از سينماي جنگ گرفت. ازآن جمله ساموئل خاچيکيان (عقاب ها)، بهرام بيضايي (باشو غريبه ي کوچک)، مسعود کيمايي ( گروهبان، دندان مار). اما سينماگران برجسته ي جنگ که به شکل حرفه اي به مقوله ي جنگ و حاشيه ي جنگ در سينما پرداخته اند، همگي از نسل انقلاب و جنگ مي باشند که اکنون دوره ي ميانسالي خود را پشت سر مي گذارند. همه ي منتقدان بر يک نکته درباره ي اين نسل اتفاق نظر دارند که غالب سينماگران برجسته ي جنگ، صادقانه و به عنوان يک تکليف، براي معرفي مظلوميت هاي رزمندگان در جنگ، به سينما و سينماگري روي آوردند.

نسل فیلمسازان قبل از انقلاب که صرفاً مطابق با پسند روز چند فیلم حادثهای را به نام فیلم جنگی ساخته بودند، بدون تردید شناختی از واقعیت های جبهه و جنگ و آنچه که در جبهههای واقعی نبرد میگذشت، نداشتند. آنچه که در آثار ایشان به تصویر کشیده میشد، لحظههایی اغلب غیرقابل باور از نبرد بین نیروی خودی و دشمن بود که نیروهای خودی همواره به طرز عجیب و غریبی به پیروزی میرسیدند و نیروهای خشن و پرتعداد دشمن هم در مقابل چند نیروی خودی، از پیش تسلیم شده و شکست خورده بودند. در این بین، هنوز نشانی از شخصیتهای واقعی جبهههای نبرد به ویژه در اردوگاه خودی بر پرده سینمای ایران دیده نمیشد تا اینکه پس از نمایش عمومی «دیار عاشقان» و بعدتر «بلمی به سوی ساحل» و به طور مشخص «پرواز در شب»، نسل جوان بعد از انقلاب که در این سالها بیکار ننشسته و مشغول فراگیری اصول سینما بود، نشان داد که قصد دارد واقعگرایی را به سینمای جنگ تزریق کند و بیش از تأکید برخشونتهای صحنه نبرد به شخصیت ها بپردازد.‏

یک کارگردان و  تهیه کننده سینما گفت: اکثر آثاری که بدون مجوز ساخته می شوند، ناتوانی، بدبختی، فقر و تنگ دستی از نگاه افراطی عده ای از مردم جامعه  را نشان می دهند و در این میان نیش هایی نیز به انقلاب و پایه های آن می زنند؛ به همین دلیل است که توانسته اند در فستیوال های خارجی جوایز متعددی کسب کنند.

 انقلاب اسلامی نهالی نورس بود که در دوران دفاع مقدس، تنومند شد

جمال شورجه؛ تهیه کننده و کارگردان سینما  گفت: به عقیده بنده باید توجه دیگر حوزه های فرهنگی هنری به مقوله ای چون دفاع مقدس را بررسی و آن گاه با توجه به بررسی های انجام شده درباره بی مهری سینما صحبت کرد چراکه فکر می کنم با وجود آن که حق مطلب ادا نشده، اما فعالیت های سینمایی خوبی در زمینه سینمای دفاع مقدس صورت گرفته است.

معرفي:
جلد نخست از مجموعه جنگ برای صلح شامل بررسی ها و نقدهایی است که بر فیلم های سینمای دفاع مقدس نگاشته شده است . جلد دوم حاوی مجموعه مقالاتی است درباره فیلم های جنگی (جنگ ایران و عراق ، 1359-1367) و در جلد سوم گفت و گوهایی با سینماگران ایران درباره فیلم های جنگی صورت گرفته است . عناوین برخی از مقالات و گفت و گوها عبارتند از : سینما و هویت دینی دفاع مقدس / سید مرتضی آوینی ؛ سینمای جنگ / مجید محمدی ؛ سینمای جنگی ایران : از شعار تا شعر / رامین حیدری فاروقی ؛ سینمای جنگ یا سینمای دفاع مقدس / اکبر محمدآبادی ؛ مروری اجمالی بر سینمای جنگ / مصطفی محمودی ؛ سینمای جنگ پس از جنگ / گفت و گو با مهدی ارگانی ؛ صدا ، دوربین ، حمله / میزگرد فیلم سازان جنگ ؛ کمال تبریزی ، ملاقلی پور ، حاتمی کیا ، شورجه ؛ در غیاب آن ندای شورانگیز / گفت و گو با بهروز افخمی ؛ مرثیه ، اشک ، حماسه / گفت و گو با احمدرضا درویش و من از جنگ به سینما آمده ام / گفت و گو با احمدرضا درویش .

با وجود گذشت 3دهه از حماسه دفاع مقدس، سینمای جنگ ایران، با وجود فیلم‌های قابل‌قبولی که در این سال‌ها ساخته شده، نتوانسته چنان که باید تاثیر‌گذار باشد.

فیلم جنگی در همه این سال‌ها تولید شده ولی در چرخه اکران معمولا جایگاه مناسبی نیافته است؛ ضمن اینکه محصولات این سینما، دچار نوعی یکنواختی شده‌اند و به‌نظر می‌رسد که سازندگان برخی از فیلم‌های دفاع مقدس، همچنان در مدار کلیشه‌ها حرکت می‌کنند. با گذشت 30 سال، سینمای دفاع مقدس نیازمند رویکردی تازه است؛ رویکردی که البته همسان با ارزش‌های حماسه 8 سال دفاع مقدس باشد.

بدون دادن نشانی غلط، می‌توان سینمای دفاع مقدس را احیا کرد. نخستین گام شاید بازگرداندن چهره‌های شاخص این سینما به عرصه باشد؛ فیلمسازانی چون حاتمی‌کیا، درویش و حمید‌نژاد که سال‌هاست فیلم جنگی نساخته‌اند.

فقدان خلاقیت؛ ضعف سینمای جنگ

جمال شورجه معتقد است که 8سال دفاع مقدس رزمندگان ایران، در مقابل ارتش مسلح رژیم بعثی عراق و متحدانش، که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم آن را در تجاوز به ایران در شهریور ۱۳۵۹ کمک می‌کردند، از پرافتخارترین ادوار تاریخ معاصر ایران است که با پشتوانه ایمان اسلامی و انقلابی مردم شکل گرفت.

او می‌گوید: چنین حماسه‌هایی در هر کشور دیگری اگر اتفاق می‌افتاد، سال‌ها و قرن‌ها، وقایع و شخصیت‌های حماسی این دوران را سوژه‌های ادبیات و هنر خود می‌کردند. چرا ما نباید در اینجا چنین کنیم و چنین تدبیری را به‌کار بریم؟ دست‌هایی در کار است که نسل‌های بعدی و جوان ما این دوران را فراموش کنند.

و ‌‌باید کوشید تا در آثار سینمای دفاع مقدس چنان خون تازه‌ای را به جریان بیندازیم تا یاد آن هیچ‌گاه از جوشش نیفتد و چون فرزند خلفی برای حادثه کربلا همواره زنده و جاوید باقی بماند. ‌

بدیهی است که درصورت بی‌توجهی به اصول جدی و ساده‌انگاری، به سرعت و چنان غیرمنتظره مخاطب خود را از دست خواهیم داد که حتی تصور آن نیز دشوار خواهد بود. ‌‌در زمان جنگ اقتضای زمان این بود که تمام رسانه‌ها و تمام هنرها رنگی از حماسه ‌به‌خود بگیرند که اجبار، این بود و این را زمانه ایجاب می‌‌کرد ‌‌اما پس از جنگ این روند باید قطع شده و یک خیزش فرهنگی عظیم برای تبیین هنر پایداری انجام می‌گرفت که... .

از اینها که بگذریم باید پذیرفت که افسوس خوردن بر گذشته و ‌ای کاش گفتن دردی از ما دوا نخواهد کرد و ما باید با توجه به نوین‌ترین فاکتورها و تازه‌ترین مطالعات برای جبران مافات به میدان وارد شویم. ‌

نشانه‌شناسی سینما رشته‌ای کم و بیش جدید در زمینه مطالعات نظری سینماهاست. ‌‌نشانه‌شناسی یا نقد نشانه‌شناسی، ‌‌فیلم را به‌عنوان یک زبان یا نظام زبانی مرکب از علائم تفسیری که شامل تصویر شاخص‌ و نمادهاست مورد بررسی قرار می‌دهد. ‌‌تصویر، ‌‌بازنمود شیء است. ‌‌شاخص، نشانه‌ای است که نقش کارکردی برای شیء تصویر که در فیلم پیدا شده، ‌‌پیشنهاد می‌کند. ‌‌نماد نشانه‌ای است که معنا یا مفهومی را جدا از معنای ذاتی خود شیء تلقین کند؛ ‌‌مثل صلیب که نماد مسیحیت است، در سینمای دفاع مقدس چفیه و پلاک، ‌‌نمادی از رزمندگان شده است.

جبهه های امروز دفاع

اگر به کلام حضرت امام خمینی (ره) معتقد باشیم ، همان طور که در پیامشان پس از پذیرفتن قطعنامه 598  فرمودند:

"...جنگ ما جنگ عقیده است و جغرافیا و مرز نمی شناسد و ما باید در جنگ اعتقادیمان ، بسیج برزگ سربازان اسلام را در جهان به راه اندازیم..."

اگر سخنان دوراندیشانه مقام معظم رهبری را در طول این 20 سال به خاطر داشته باشیم که از نخستین ماههای ولایتشان ، همواره بر تهاجم و جنگ فرهنگی دشمن علیه انقلاب و ایران تاکید داشته و دارند،

و اگر اعتراف برخی از سردمداران فکری غرب را از یاد نبریم مانند سخن رییس وقت بنیاد ملی برای دمکراسی (NED) وابسته به سازمان CIA که در گزارش سال 1996 نوشت :

 به گزارش سايت ساجد به نقل از خبرگزاري فارس، رسول جلائي شامگاه پنجشنبه در جمع مسئولان اداره‌ها و نهادهاي اين شهرستان در سالن اجتماعات فرمانداري اظهار داشت: جشنواره فيلم كوتاه دفاع مقدس گيلان همزمان با دهه فجر و سالروز عمليات والفجر هشت در مجتمع فرهنگي هنري معراج تالش برگزار مي‌شود.
وي دوران دفاع مقدس را گنجينه‌اي ارزشمند از ارزش‌هاي والاي اسلامي و انساني عنوان كرد و افزود: اين فرهنگ برخاسته از دفاع مقدس توانسته است رويكرد جديدي از واژه‌ها، مفاهيم و ارزش‌هاي متعالي را خلق و ثبت كند.
مدير كل بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس گيلان ترويج و انتقال گفتمان و فرهنگ دفاع مقدس را ضرورت امروز و نياز فرداي كشور دانست.
جلائي تصريح كرد: پايداري، شكوفايي و توسعه روزافزون كشور در تمام عرصه‌ها مرهون خون پاك شهداست و همه در قبال شهدا مسئول هستيم.
وي با اشاره به جايگاه رسانه خاطرنشان كرد: دشمن در جنگ نرم تلاش مي‌كند با به‌كارگيري رسانه‌ها و توليدات صوتي و تصويري اعتقادها و ارزش‌هاي انقلاب اسلامي و در راس آنها دفاع مقدس را هدف قرار دهد و برگزاري اين جشنواره پاسخ محكمي از طرف حافظان خون پاك شهدا است.
مدير كل بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس گيلان خودباوري، ايثار، شهامت، شجاعت و ... را مفاهيم غبار گرفته‌اي بيان كرد كه در انقلاب اسلامي و هشت سال دفاع مقدس تجلي يافتند.
به گفته جلائي دشمن با ايران جنگ كرد تا انقلاب اسلامي را شكست داده و نابود كند اما جنگ انقلاب را صادر كرد.
وي با بيان اينكه در جنگ تحميلي خبرگزاري‌هاي جهان در انتشار بسياري از اخبار واقعيت‌ها را مخدوش كردند، گفت: با اين وجود بسياري از واقعيت‌ها انتشار يافت و موجب صدور انقلاب اسلامي و آرمان‌هاي آن به ديگر كشورهاي جهان شد.
جلائي تصريح كرد: با گذشت بيش از دو دهه از جنگ تحميلي شاهد پيشرفت‌هاي بسياري در كشور هستيم كه تمام مردم و گروه‌ها دور از هر گرايشي آن را مديون و مرهون خون پاك شهدا و جامعه ايثارگري كشور مي‌دانند.
وي با تاكيد بر اينكه همه وظيفه داريم فرهنگ دفاع مقدس را به فرهنگ عمومي جامعه پيوند دهيم، خاطرنشان كرد: الگوهاي موفق جنگ تجميلي بايد اشاعه يابد و در راستاي اين الگوهاي موفق به پيروزي‌هاي ديگري مي‌رسيم.
مدير كل بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس گيلان برگزاري جشنواره فيلم كوتاه دفاع مقدس را فرصت مناسبي براي بهره‌گيري از ابزار فيلم، هنر و توانايي‌هاي هنرمندان گيلاني در راستاي ترويج و اشاعه فرهنگ‌هاي ماندگار و پر ارزش دفاع مقدس اعلام كرد.
جلائي ترويج فرهنگ پايداري و تاكيد بر هوشياري و بيداري در برابر استكبار جهاني، تجليل از نقش بي‌بديل رزمندگان، ايثارگران، جانبازان، آزادگان و شهداي دفاع مقدس، كشف استعدادها و حمايت از فيلم‌سازان جوان، استفاده از الگوهاي بومي جامعه ايثارگري در خلق آثار دفاع مقدس و فراهم كردن بستر مناسب براي حضور فيلم‌سازان در عرصه فيلم دفاع مقدس را از اهدف مهم برگزاري اين جشنواره برشمرد.
وي ادامه داد: جشنواره در دو بخش فيلم كوتاه مستند و داستاني كمتر از 25 دقيقه و بخش ويژه فيلم هشت دقيقه‌اي برگزار مي‌شود.
جلائي با اشاره به اينكه فيلم‌هاي توليدي شركت كننده در اين جشنواره بايد با مصاديق بومي ساخته شده باشند، افزود: فيلم‌هاي ارسالي براي شركت در اين جشنواره بايد از سال 87 به بعد ساخته شده باشند.
وي شهيد و شهادت، ايثار و جانبازي، آزادگان سرافراز، رزمندگان گيلاني، پشتيباني از جبهه‌ها و رزمندگان، نقش اقشار مختلف در جنگ تحميلي و كاروان راهيان نور را موضوع‌هاي اين جشنواره ذكر كرد.
مدير كل بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس گيلان خاطرنشان كرد: فراخوان آثار اين جشنواره از نيمه نخست آبان جاري آغاز مي‌شود و تا پايان دي ماه سال جاري ادامه مي‌يابد ضمن اينكه فيلم‌هاي ارسالي تا دهم بهمن ماه سال جاري از طرف داوران ارزيابي مي‌شوند.
جلائي تصريح كرد: به نفرات نخست تا سوم جشنواره لوح افتخار، تنديس جشنواره و سكه‌هاي بهار آزادي اهدا مي‌شود و از سه اثر مورد تقدير هيئت داوران نيز با لوح تقدير و هدايا تجليل به عمل مي‌آيد.
وي گفت: اين جشنواره توسط اداره كل بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس گيلان و با همكاري بسيج هنرمندان استان، فرمانداري تالش و اداره‌ها و نهادهاي اين شهرستان برگزار مي‌شود.

شهيد سيد مرتضى آوينى

 سينماي دفاع مقدس را نبايد با سينماي جنگ يكسان دانست، سينماي جنگ ملزومات و ساختارها و غالب هاي خاص خودش را دارد كه سينماي شكل گرفته با عنوان سينماي دفاع مقدس هيچ يك از آنان را نمي پذيرد.

 سينماي دفاع مقدس را ميتوان مطمئنا منحصر به جنگ تحميلي ايران و عراق دانست چرا که سينماي شكل گرفته پيرامون مساله دفاع مقدس برگرفته از همين واقيت جنگ تحميلي است.

 نماد سینمای ملی و فیلمسازی ایرانی و وجود نماد و نشانه های هویتی ملی – مذهبی در ژانر دفاع مقدس بسيار واضح تر و نمايان تر از ديگر ژانر هاي كار شده در سينماي ايران است و همچنين نقطه آغاز شکل گیری و شروع خلاقیت نسل جدید و جوان فیلمساز بعد از انقلاب اسلامی و نقطه اشتراک نظام جمهوری اسلامی و فیلمسازان قبل از انقلاب برای پرداختن به موضوع دفاع مقدس بعنوان فیلم سینمایی در همين ژانر و آثار سينمايي دفاع مقدس ديده مي شود.

 مسئله جنگ و دفاع مقدس به دليل تحميلي بودن آن و مطرح شدن مسئله دفاع و حفظ ناموس و مملكت باعث شده بود تا تمامي فيلمسازان و هنرمندان به هر شكلي با اين مسئله درگير شوند چرا كه ديگر جنگ با تمام وجوه زندگي مردم جامعه پيوند خورده بود. از زن و بچه گرفته تا پير و جوان همگي خواسته و نا خواسته درگير مسئله جنگ بودند كه ديگر با زندگي روزمره آنان پيوند خورده بود و فيلمسازان و هنرمندان اگر دغده آرمانهاي دفاع مقدس را هم نداشتند به دليل مواجه بودن با اين مسئله به اين موضوع پرداختند.

 آغاز و شکل گیری مباحث هنر دینی و سینمای بومی با چشم انداز جهانی نيز در اين ژانر كليد خورد و دفاع مقدس مسئله اي براي طرح و آغاز اين جريان شده بود و در واقع مسئله دفاع مقدس به دليل ايراني بودن و كاملا بومي بودن آن اذهان را به سمت هنر بومي و هنر ديني سوق داد.

 سردمدار این جریان و رهبری فکری و عملی آن نیز با اندیشه ها و آثار هنرمند شهید سید مرتضی آوینی در سینمای ایران شکل گرفت و در واقع با شروع به کار مجموعه ارزشمند روایت فتح، سینمای دفاع مقدس ایران هویت مستقل خود شناخت.

 اما در مورد سینمای جنگ باید گفت که اساس شکل گیری ژانر جنگ بر دو پایه است:

 اول ، نگاه به ژانر جنگ از روی اكشن و قدرت تعلیم دیدگی و بازوان سترگ سربازان و تكاوران و نمایش صحنه های حماسی

 دوم ، مذموم بودن كشتن نفوس انسان ها

 بطور مشخص در جنگ جهانی اول فیلمهایی از دسته اول را شاهد بودیم و در جنگ جهانی دوم فیلمهایی که در مورد متفقین ساخته شدند بیشتر از نوع اول و فیلمهایی هم که در مورد متحد ین و نازیها تولید شدند بر پایه دوم استوار بودند.

 ژانر جنگ، همواره یکی از ژانرهای جذاب و مهم سینما به شمار می رود . با شروع جنگ جهانی این ژانر فعالیت خود را با جدیت بیشتری ادامه داد و تا کنون  آثار زیادی در این زمینه ساخته شده است.

 آثاری مثل ((در جبهه غرب خبری نیست)) ساخته لوئیس مایلستون فیلمساز توانای آمریکایی که با این فیلم در سال ۱۹۳۰موفق به کسب جایزه اسکار نیز شد . یا فیلم ((راه های افتخار )) ساخته استنلی کوبریک کارگردان صاحب سبک سینما . کوبریک در این فیلم عده ایی سرباز را نشان میدهد که دولت فرانسه شکست در عملیاتی را به گردن آنها انداخته است  و همچنین فیلم ((جوخه )) اثر الیور استون که از تحسین برانگیز ترین آثار سینمای جنگ می باشد . فیلم های دیگری نیز نظیر(( نجات سرباز رایان)) ،(( غلاف تمام فلزی)) ، ((صلیب آهنی)) و ... ساخته شده اند که همگی در بردارنده وقایع و اتفاقات تلخی از جنگ می باشد.

 در فیلم جنگی، سربازان جنگ یك كشور، قهرمان جلوه می نمایند و در فیلم دیگر، سربازان یا چریك های كشور مقابل افرادی مظلوم و قهرمان به تصویر كشیده میشوند و در هر صورت، همه گونه های جنگی سینما به حالات، حركات، كنش ها و واكنش های جبهه متجاوزین یا جبهه مورد تجاوز قرار گرفته، می پردازند.

 اما سینمای مربوط به جنگ تحمیلی ایران را هم میتوان از جنبه فیلمهایی که در آن ساخته شده است که مطابق با یک زمانبندی تاریخی نیز هست به دو دسته کلی تقسیم بندی کرد که دسته اول بیشتر در همان ژانر سینمای جنگ قرار میگرفتند و دسته دوم بیشتر در ژانر جدید سینمای دفاع مقدس.

 سینمای جنگ ایران با شروع جنگ تحمیلی فعالیت خود را آغاز کرد و توانست به سرعت در بین مردم به محبوبیت برسد . اکثر فیلم هایی که در اوایل جنگ تحمیلی ساخته می شد با هدف تقویت روحیه عمومی مردم شکل میگرفت به گونه ایی که موضوع اکثر آنها شبیه به هم بود به صورتی که گروهی ارتشی به خاک دشمن نفوذ کرده و پس از نابود کردن تجهیزات آنها با کمترین تلفات به کشور باز می گشتند . البته این عمل در آن برحه زمانی بسیار قابل تحسین بود چون همانگونه که در بالا ذکر شده ساخت اینگونه فیلم ها برای بالا بردن روحیه مردم بسیار لازم بوده است .  فیلم هایی مثل(( پایگاه جهنمی)) ،(( عقاب ها)) ،((برزخی ها)) ، ((گذرگاه)) و .... از این نوع فیلم ها بودند.

 بعد از سپری شدن سال های پر التهاب اولیه جنگ تحمیلی دیدگاه فیلم سازان نسبت به مقوله جنگ عوض شد و فیلم سازان جوانی روی کار آمدند . حاصل این دوران را می توان در فیلم هایی مثل(( دیار عاشقان)) ، ((پرواز در شب)) ،(( دیده بان)) ،(( مهاجر)) و ... مشاهده کرد که بعضاً با استقبال مردم نیز مواجه می شدند . این آثار واقعیات جنگ ، رشادت ها و ایثارهای رزمندگان ایرانی را به خوبی نشان می دهد و به جنبه معنوی دفاع مقدس نیز می پردازد.

 اما از همان آغاز جنگ نیز شهید آوینی با فیلمسازی مستند در جنگ تحمیلی سینمای حنگ ایران را متحول کرد و ژانر و موضوع جدید سینمای دفاع مقدس را با نگاهی متفاوت به مقوله جنگ تحمیلی و حضور رزمندگان اسلام در آن پایه گذاری کرد که بعدها بیشتر توسط شاگردان خودش توسعه یافت.

 نقطه آغاز سینمای داستانی دفاع مقدس نیز فیلم دیده بان حاتمی کیا بود. حاتمی کیا که خود شاگرد مکتب فیلمسازی آوینی بود، اولین فیلم سازی است که در سینمای دفاع مقدس شخصیت پردازی واقع گرایانه را در میان نیروهای خودی جدی گرفت.

 با پایان جنگ تحمیلی فیلم سازان جنگ امکانی برای پرداختتن به برخی از واقعیت ها و شخصیت های خاص جنگ ها، شکست ها و پیروزی ها را به دست آوردند و سینمای جنگ یک دگرگونی مضمونی و محتوایی را تجربه کرد و بیشتر به سینمای دفاع مقدس نزدیک شد.

 اما در خصوص تفاوت های فیلم جنگی و فیلم دفاع مقدس بد نیست به برخی از مهمترین نشانه های این دو نوع ژانر اشاره کنیم.

 رزمندگان دفاع مقدس از جنبه روحی و شخصیتی مقدسین مردم بودند. اینها شهادت را نه به دلیل اینكه اگر خود نمیرند دشمن آنها را می‏كشد و نه به دلیل آن كه خانه و مزرعه شان توسط دشمن ویران شده است و نه به دلیل اجتناب ‏ناپذیر بودن جنگ در دفاع از خانه شان انتخاب کرده بودند بلکه آن را یک امر معنوی و ماورایی می پنداشتند.

 سینمای دفاع مقدس علاوه بر وجود مقدساتی از قبیل اسلام، میهن، ولایت، جهاد، شهادت و... بدلیل وجود سربازان و جنگاورانش مقدس است.

 تفاوت نوع نگاه مردم پشت جبهه که تاثیر بسیار زیادی هم بر فیلم دارد در دفاع مقدس و دیگر جنگ ها نیز قابل تامل است.

 مردم ایران بدلیل نگاه ماورایی و معنوی به جنگ بعنوان جهاد و شهادت به جبهه ها اعزام میشدند و از همین روی مردم خراسان و مازندران و... که بسیار هم از منطقه جنگی دور بودند بیشتر از خود مردم خوزستان و کردستان و... عازم جبهه ها می شدند.

 رزمندگان حاضر در جبهه ها که عملا کارکتر های اصلی فیلمهای جنگی و دفاع مقدس نیز میباشند بدلیل دید قدسی و معنوی که در آنها وجود داشته عملا مضمون فیلم را هم به موضوعات معنوی و دینی سوق میدهند که در نتیجه اکثر فیلمهای دفاع مقدس به نوعی با سینمای دینی و معنا گرا نزدیکی پیدا میکند و گره میخورد در صورتی که در فیلمهای جنگی چنین مساله ای الزامی ندارد.

 فیلم دفاع مقدس اگر بخواهد بعد از جنگ و یا در زمان جنگ هم به مسائل اجتماعی و پس زمینه های جنگی و اثرات آن هم بپردازد به ناچار با مردمی طرف است که خود یا در همین جنگ با همین نوع نگاه حضور داشته اند و یا با همین دید عزیزانشان را به جبهه ها فرستاده اند و یا با آن همراه بودند و لذا دوباره همین سبقه معنوی و قدسی در آن نمایان میشود در صورتی که در فیلم جنگی نزدیکترین موضوع به این جریان را میتوان سینمای دفاع نامید که تنها نشان دهنده مظلومیت و ناچار شدن مردم در برابر هجوم را نام برد که بارزترین نمونه های آن در مورد جنگ جهانی دوم و هجوم وحشیانه نازیها قابل مشاهده است.

 سینمای جنگ، هم كشتن دارد هم كشته شدن، عین جنگ، امّا هم كشتن رزمندگان ما با دیگران فرق داشت و هم كشته شدن آنها، این جا كسی برای لذّت انتقام و خالی كردن گرفتگی‏های روحی شلیك نمی‏كرد و هنگام رفتن از این دنیا با حسرت از آن جدا نمی‏شد.

 هرچند وجه حماسی جنگ بسیار مهم است اما یك بسیجی داوطلب كه چون شیر می‏جنگد و به مرگ لبخند می‏زند، با یك سرباز ویتنامی كه دلی پر از كینه از سرباز آمریكایی دارد و شجاعانه می‏جنگد و همچنین شجاعت یك تكاور آمریكایی كه مست قدرت بازو و اسلحه و احتمالاً شراب انگور است و هر سه شجاعانه می‏جنگند قابل مقایسه نیستند و در این بین تفاوتی وجود دارد كه همان تفاوت سینمای روایتگر دفاع مقدس‏مان است، با دیگر روایت‏ها از جنگ و دفاع، هر سه شجاعند، هر سه می‏دانند هر لحظه ممكن است مرگ آنها را در آغوش گیرد، هر سه خوب می جنگند؛ اما روحیات و انگیزه های جنگیدن آنها با هم تفاوت دارد.

 شهید آوینی میگوید: همه جنگ ها بد است مگر جهاد فى سبيل اللّه و لذا چون دفاع مقدس ما مسلخ و مقتل عُشّاق و عرصه حضور دليران حق پرستى چون همت و خرازى و ديگران كه از مقام خليفة الهى بشر دفاع مى كردند، بوده است سینمای دفاع مقدس ما با سینمای جنگ تفاوتهای آشکار و بارزی دارد و اگر اینچنین نبود وظيفه سينماگران نيز آن بود كه به جای مهاجر و دیده بان و سفر به چزابه ، غلاف تمام فلزى بسازند و نظام نيهيليستى ارتش هاى دنيا را به استهزا بگيرند. 

تفاوت فیلمسازان دفاع مقدس و نوع نگاه آنها به فیلم دفاع مقدس با فیلمسازان جنگی و نگاه آنها به مقوله سینمای جنگ. نوع نگاه فیلمساز دفاع مقدس به این موضوع نگاهی است که با نوع نگاه رزمندگان و ماهیت دفاع مقدس گره خورده است و از همان زاویه به مساله می نگرد که رزمندگان اسلام با جنگ نگاه میکنند و در واقع او تنها زیبایی ها و شکوه و عظمت جنگ را میبیند در صورتی که فیلمساز جنگی به تبع غلبه نگاه مادی بر هنر مدرن تنها زشتی ها وسیاهی های جنگ را میبیند و بازتاب آن است، در صورتی که همین مساله ای را که او میبیند در نگاه هنرمند دفاع مقدس و مخاطبان ایرانی آن چیزی جز خیر و زیبایی نیست چرا که آن مرگ میبیند و این شهادت و...

 از اينرو در بحث دفاع مقدس كه يكي از حساس ترين و مقدس ترين مساله جامعه ما است كه سينما نيز وارد آن شده است به ناچار لزوم دور شدن حديث نفس از آن ديده مي شود و در واقع سينماي دفاع مقدس زماني كه بخواهد روايت گري چيزي غير از انچه كه در دفاع مقدس رخ داده است باشد ديگر سينماي دفاع مقدس نخواهد بود و وارد ژانر سينماي جنگ شده است.

همچنين یک نکته قابل توجه در مورد مساله سینمای جنگ و دفاع مقدس این است که از آنجایی که هرچند سینمای دفاع مقدس در حال حاضر تنها مربوط به جنگ تحمیلی ایران و عراق و فیلمهایی است که در مورد آن ساخته شده اند ولی از آنجایی که تفاوت اصلی این سینما با سینمای جنگ در نوع نگاه فیلمسازان آن است، سینمای جنگ را میتوان حتی در مورد فیلمهایی که در مورد جنگ تحمیلی و دفاع مقدس ساخته شده اند را نیز فیلمهای جنگ خواند و نه دفاع مقدس بعنوان مثال همین نوع نگاه مادی و یا ماورایی فیلمساز است که درفیلم عروسی خوبان (محسن مخملباف) تنها با موجی ها و معلولان و سیاهی هان جنگ روبرو میشویم و در فیلم های روایت فتح (سید مرتضی آوینی) با هجوم انسانها در خیابانهای شهر برای اعزام به جبهه.
 

منبع: پایگاه اطلاع رسانی رجا