مترجم سایت

و ‌‌باید کوشید تا در آثار سینمای دفاع مقدس چنان خون تازه‌ای را به جریان بیندازیم تا یاد آن هیچ‌گاه از جوشش نیفتد و چون فرزند خلفی برای حادثه کربلا همواره زنده و جاوید باقی بماند. ‌

بدیهی است که درصورت بی‌توجهی به اصول جدی و ساده‌انگاری، به سرعت و چنان غیرمنتظره مخاطب خود را از دست خواهیم داد که حتی تصور آن نیز دشوار خواهد بود. ‌‌در زمان جنگ اقتضای زمان این بود که تمام رسانه‌ها و تمام هنرها رنگی از حماسه ‌به‌خود بگیرند که اجبار، این بود و این را زمانه ایجاب می‌‌کرد ‌‌اما پس از جنگ این روند باید قطع شده و یک خیزش فرهنگی عظیم برای تبیین هنر پایداری انجام می‌گرفت که... .

از اینها که بگذریم باید پذیرفت که افسوس خوردن بر گذشته و ‌ای کاش گفتن دردی از ما دوا نخواهد کرد و ما باید با توجه به نوین‌ترین فاکتورها و تازه‌ترین مطالعات برای جبران مافات به میدان وارد شویم. ‌

نشانه‌شناسی سینما رشته‌ای کم و بیش جدید در زمینه مطالعات نظری سینماهاست. ‌‌نشانه‌شناسی یا نقد نشانه‌شناسی، ‌‌فیلم را به‌عنوان یک زبان یا نظام زبانی مرکب از علائم تفسیری که شامل تصویر شاخص‌ و نمادهاست مورد بررسی قرار می‌دهد. ‌‌تصویر، ‌‌بازنمود شیء است. ‌‌شاخص، نشانه‌ای است که نقش کارکردی برای شیء تصویر که در فیلم پیدا شده، ‌‌پیشنهاد می‌کند. ‌‌نماد نشانه‌ای است که معنا یا مفهومی را جدا از معنای ذاتی خود شیء تلقین کند؛ ‌‌مثل صلیب که نماد مسیحیت است، در سینمای دفاع مقدس چفیه و پلاک، ‌‌نمادی از رزمندگان شده است.

جبهه های امروز دفاع

اگر به کلام حضرت امام خمینی (ره) معتقد باشیم ، همان طور که در پیامشان پس از پذیرفتن قطعنامه 598  فرمودند:

"...جنگ ما جنگ عقیده است و جغرافیا و مرز نمی شناسد و ما باید در جنگ اعتقادیمان ، بسیج برزگ سربازان اسلام را در جهان به راه اندازیم..."

اگر سخنان دوراندیشانه مقام معظم رهبری را در طول این 20 سال به خاطر داشته باشیم که از نخستین ماههای ولایتشان ، همواره بر تهاجم و جنگ فرهنگی دشمن علیه انقلاب و ایران تاکید داشته و دارند،

و اگر اعتراف برخی از سردمداران فکری غرب را از یاد نبریم مانند سخن رییس وقت بنیاد ملی برای دمکراسی (NED) وابسته به سازمان CIA که در گزارش سال 1996 نوشت :

 به گزارش سايت ساجد به نقل از خبرگزاري فارس، رسول جلائي شامگاه پنجشنبه در جمع مسئولان اداره‌ها و نهادهاي اين شهرستان در سالن اجتماعات فرمانداري اظهار داشت: جشنواره فيلم كوتاه دفاع مقدس گيلان همزمان با دهه فجر و سالروز عمليات والفجر هشت در مجتمع فرهنگي هنري معراج تالش برگزار مي‌شود.
وي دوران دفاع مقدس را گنجينه‌اي ارزشمند از ارزش‌هاي والاي اسلامي و انساني عنوان كرد و افزود: اين فرهنگ برخاسته از دفاع مقدس توانسته است رويكرد جديدي از واژه‌ها، مفاهيم و ارزش‌هاي متعالي را خلق و ثبت كند.
مدير كل بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس گيلان ترويج و انتقال گفتمان و فرهنگ دفاع مقدس را ضرورت امروز و نياز فرداي كشور دانست.
جلائي تصريح كرد: پايداري، شكوفايي و توسعه روزافزون كشور در تمام عرصه‌ها مرهون خون پاك شهداست و همه در قبال شهدا مسئول هستيم.
وي با اشاره به جايگاه رسانه خاطرنشان كرد: دشمن در جنگ نرم تلاش مي‌كند با به‌كارگيري رسانه‌ها و توليدات صوتي و تصويري اعتقادها و ارزش‌هاي انقلاب اسلامي و در راس آنها دفاع مقدس را هدف قرار دهد و برگزاري اين جشنواره پاسخ محكمي از طرف حافظان خون پاك شهدا است.
مدير كل بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس گيلان خودباوري، ايثار، شهامت، شجاعت و ... را مفاهيم غبار گرفته‌اي بيان كرد كه در انقلاب اسلامي و هشت سال دفاع مقدس تجلي يافتند.
به گفته جلائي دشمن با ايران جنگ كرد تا انقلاب اسلامي را شكست داده و نابود كند اما جنگ انقلاب را صادر كرد.
وي با بيان اينكه در جنگ تحميلي خبرگزاري‌هاي جهان در انتشار بسياري از اخبار واقعيت‌ها را مخدوش كردند، گفت: با اين وجود بسياري از واقعيت‌ها انتشار يافت و موجب صدور انقلاب اسلامي و آرمان‌هاي آن به ديگر كشورهاي جهان شد.
جلائي تصريح كرد: با گذشت بيش از دو دهه از جنگ تحميلي شاهد پيشرفت‌هاي بسياري در كشور هستيم كه تمام مردم و گروه‌ها دور از هر گرايشي آن را مديون و مرهون خون پاك شهدا و جامعه ايثارگري كشور مي‌دانند.
وي با تاكيد بر اينكه همه وظيفه داريم فرهنگ دفاع مقدس را به فرهنگ عمومي جامعه پيوند دهيم، خاطرنشان كرد: الگوهاي موفق جنگ تجميلي بايد اشاعه يابد و در راستاي اين الگوهاي موفق به پيروزي‌هاي ديگري مي‌رسيم.
مدير كل بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس گيلان برگزاري جشنواره فيلم كوتاه دفاع مقدس را فرصت مناسبي براي بهره‌گيري از ابزار فيلم، هنر و توانايي‌هاي هنرمندان گيلاني در راستاي ترويج و اشاعه فرهنگ‌هاي ماندگار و پر ارزش دفاع مقدس اعلام كرد.
جلائي ترويج فرهنگ پايداري و تاكيد بر هوشياري و بيداري در برابر استكبار جهاني، تجليل از نقش بي‌بديل رزمندگان، ايثارگران، جانبازان، آزادگان و شهداي دفاع مقدس، كشف استعدادها و حمايت از فيلم‌سازان جوان، استفاده از الگوهاي بومي جامعه ايثارگري در خلق آثار دفاع مقدس و فراهم كردن بستر مناسب براي حضور فيلم‌سازان در عرصه فيلم دفاع مقدس را از اهدف مهم برگزاري اين جشنواره برشمرد.
وي ادامه داد: جشنواره در دو بخش فيلم كوتاه مستند و داستاني كمتر از 25 دقيقه و بخش ويژه فيلم هشت دقيقه‌اي برگزار مي‌شود.
جلائي با اشاره به اينكه فيلم‌هاي توليدي شركت كننده در اين جشنواره بايد با مصاديق بومي ساخته شده باشند، افزود: فيلم‌هاي ارسالي براي شركت در اين جشنواره بايد از سال 87 به بعد ساخته شده باشند.
وي شهيد و شهادت، ايثار و جانبازي، آزادگان سرافراز، رزمندگان گيلاني، پشتيباني از جبهه‌ها و رزمندگان، نقش اقشار مختلف در جنگ تحميلي و كاروان راهيان نور را موضوع‌هاي اين جشنواره ذكر كرد.
مدير كل بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس گيلان خاطرنشان كرد: فراخوان آثار اين جشنواره از نيمه نخست آبان جاري آغاز مي‌شود و تا پايان دي ماه سال جاري ادامه مي‌يابد ضمن اينكه فيلم‌هاي ارسالي تا دهم بهمن ماه سال جاري از طرف داوران ارزيابي مي‌شوند.
جلائي تصريح كرد: به نفرات نخست تا سوم جشنواره لوح افتخار، تنديس جشنواره و سكه‌هاي بهار آزادي اهدا مي‌شود و از سه اثر مورد تقدير هيئت داوران نيز با لوح تقدير و هدايا تجليل به عمل مي‌آيد.
وي گفت: اين جشنواره توسط اداره كل بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس گيلان و با همكاري بسيج هنرمندان استان، فرمانداري تالش و اداره‌ها و نهادهاي اين شهرستان برگزار مي‌شود.

شهيد سيد مرتضى آوينى

 سينماي دفاع مقدس را نبايد با سينماي جنگ يكسان دانست، سينماي جنگ ملزومات و ساختارها و غالب هاي خاص خودش را دارد كه سينماي شكل گرفته با عنوان سينماي دفاع مقدس هيچ يك از آنان را نمي پذيرد.

 سينماي دفاع مقدس را ميتوان مطمئنا منحصر به جنگ تحميلي ايران و عراق دانست چرا که سينماي شكل گرفته پيرامون مساله دفاع مقدس برگرفته از همين واقيت جنگ تحميلي است.

 نماد سینمای ملی و فیلمسازی ایرانی و وجود نماد و نشانه های هویتی ملی – مذهبی در ژانر دفاع مقدس بسيار واضح تر و نمايان تر از ديگر ژانر هاي كار شده در سينماي ايران است و همچنين نقطه آغاز شکل گیری و شروع خلاقیت نسل جدید و جوان فیلمساز بعد از انقلاب اسلامی و نقطه اشتراک نظام جمهوری اسلامی و فیلمسازان قبل از انقلاب برای پرداختن به موضوع دفاع مقدس بعنوان فیلم سینمایی در همين ژانر و آثار سينمايي دفاع مقدس ديده مي شود.

 مسئله جنگ و دفاع مقدس به دليل تحميلي بودن آن و مطرح شدن مسئله دفاع و حفظ ناموس و مملكت باعث شده بود تا تمامي فيلمسازان و هنرمندان به هر شكلي با اين مسئله درگير شوند چرا كه ديگر جنگ با تمام وجوه زندگي مردم جامعه پيوند خورده بود. از زن و بچه گرفته تا پير و جوان همگي خواسته و نا خواسته درگير مسئله جنگ بودند كه ديگر با زندگي روزمره آنان پيوند خورده بود و فيلمسازان و هنرمندان اگر دغده آرمانهاي دفاع مقدس را هم نداشتند به دليل مواجه بودن با اين مسئله به اين موضوع پرداختند.

 آغاز و شکل گیری مباحث هنر دینی و سینمای بومی با چشم انداز جهانی نيز در اين ژانر كليد خورد و دفاع مقدس مسئله اي براي طرح و آغاز اين جريان شده بود و در واقع مسئله دفاع مقدس به دليل ايراني بودن و كاملا بومي بودن آن اذهان را به سمت هنر بومي و هنر ديني سوق داد.

 سردمدار این جریان و رهبری فکری و عملی آن نیز با اندیشه ها و آثار هنرمند شهید سید مرتضی آوینی در سینمای ایران شکل گرفت و در واقع با شروع به کار مجموعه ارزشمند روایت فتح، سینمای دفاع مقدس ایران هویت مستقل خود شناخت.

 اما در مورد سینمای جنگ باید گفت که اساس شکل گیری ژانر جنگ بر دو پایه است:

 اول ، نگاه به ژانر جنگ از روی اكشن و قدرت تعلیم دیدگی و بازوان سترگ سربازان و تكاوران و نمایش صحنه های حماسی

 دوم ، مذموم بودن كشتن نفوس انسان ها

 بطور مشخص در جنگ جهانی اول فیلمهایی از دسته اول را شاهد بودیم و در جنگ جهانی دوم فیلمهایی که در مورد متفقین ساخته شدند بیشتر از نوع اول و فیلمهایی هم که در مورد متحد ین و نازیها تولید شدند بر پایه دوم استوار بودند.

 ژانر جنگ، همواره یکی از ژانرهای جذاب و مهم سینما به شمار می رود . با شروع جنگ جهانی این ژانر فعالیت خود را با جدیت بیشتری ادامه داد و تا کنون  آثار زیادی در این زمینه ساخته شده است.

 آثاری مثل ((در جبهه غرب خبری نیست)) ساخته لوئیس مایلستون فیلمساز توانای آمریکایی که با این فیلم در سال ۱۹۳۰موفق به کسب جایزه اسکار نیز شد . یا فیلم ((راه های افتخار )) ساخته استنلی کوبریک کارگردان صاحب سبک سینما . کوبریک در این فیلم عده ایی سرباز را نشان میدهد که دولت فرانسه شکست در عملیاتی را به گردن آنها انداخته است  و همچنین فیلم ((جوخه )) اثر الیور استون که از تحسین برانگیز ترین آثار سینمای جنگ می باشد . فیلم های دیگری نیز نظیر(( نجات سرباز رایان)) ،(( غلاف تمام فلزی)) ، ((صلیب آهنی)) و ... ساخته شده اند که همگی در بردارنده وقایع و اتفاقات تلخی از جنگ می باشد.

 در فیلم جنگی، سربازان جنگ یك كشور، قهرمان جلوه می نمایند و در فیلم دیگر، سربازان یا چریك های كشور مقابل افرادی مظلوم و قهرمان به تصویر كشیده میشوند و در هر صورت، همه گونه های جنگی سینما به حالات، حركات، كنش ها و واكنش های جبهه متجاوزین یا جبهه مورد تجاوز قرار گرفته، می پردازند.

 اما سینمای مربوط به جنگ تحمیلی ایران را هم میتوان از جنبه فیلمهایی که در آن ساخته شده است که مطابق با یک زمانبندی تاریخی نیز هست به دو دسته کلی تقسیم بندی کرد که دسته اول بیشتر در همان ژانر سینمای جنگ قرار میگرفتند و دسته دوم بیشتر در ژانر جدید سینمای دفاع مقدس.

 سینمای جنگ ایران با شروع جنگ تحمیلی فعالیت خود را آغاز کرد و توانست به سرعت در بین مردم به محبوبیت برسد . اکثر فیلم هایی که در اوایل جنگ تحمیلی ساخته می شد با هدف تقویت روحیه عمومی مردم شکل میگرفت به گونه ایی که موضوع اکثر آنها شبیه به هم بود به صورتی که گروهی ارتشی به خاک دشمن نفوذ کرده و پس از نابود کردن تجهیزات آنها با کمترین تلفات به کشور باز می گشتند . البته این عمل در آن برحه زمانی بسیار قابل تحسین بود چون همانگونه که در بالا ذکر شده ساخت اینگونه فیلم ها برای بالا بردن روحیه مردم بسیار لازم بوده است .  فیلم هایی مثل(( پایگاه جهنمی)) ،(( عقاب ها)) ،((برزخی ها)) ، ((گذرگاه)) و .... از این نوع فیلم ها بودند.

 بعد از سپری شدن سال های پر التهاب اولیه جنگ تحمیلی دیدگاه فیلم سازان نسبت به مقوله جنگ عوض شد و فیلم سازان جوانی روی کار آمدند . حاصل این دوران را می توان در فیلم هایی مثل(( دیار عاشقان)) ، ((پرواز در شب)) ،(( دیده بان)) ،(( مهاجر)) و ... مشاهده کرد که بعضاً با استقبال مردم نیز مواجه می شدند . این آثار واقعیات جنگ ، رشادت ها و ایثارهای رزمندگان ایرانی را به خوبی نشان می دهد و به جنبه معنوی دفاع مقدس نیز می پردازد.

 اما از همان آغاز جنگ نیز شهید آوینی با فیلمسازی مستند در جنگ تحمیلی سینمای حنگ ایران را متحول کرد و ژانر و موضوع جدید سینمای دفاع مقدس را با نگاهی متفاوت به مقوله جنگ تحمیلی و حضور رزمندگان اسلام در آن پایه گذاری کرد که بعدها بیشتر توسط شاگردان خودش توسعه یافت.

 نقطه آغاز سینمای داستانی دفاع مقدس نیز فیلم دیده بان حاتمی کیا بود. حاتمی کیا که خود شاگرد مکتب فیلمسازی آوینی بود، اولین فیلم سازی است که در سینمای دفاع مقدس شخصیت پردازی واقع گرایانه را در میان نیروهای خودی جدی گرفت.

 با پایان جنگ تحمیلی فیلم سازان جنگ امکانی برای پرداختتن به برخی از واقعیت ها و شخصیت های خاص جنگ ها، شکست ها و پیروزی ها را به دست آوردند و سینمای جنگ یک دگرگونی مضمونی و محتوایی را تجربه کرد و بیشتر به سینمای دفاع مقدس نزدیک شد.

 اما در خصوص تفاوت های فیلم جنگی و فیلم دفاع مقدس بد نیست به برخی از مهمترین نشانه های این دو نوع ژانر اشاره کنیم.

 رزمندگان دفاع مقدس از جنبه روحی و شخصیتی مقدسین مردم بودند. اینها شهادت را نه به دلیل اینكه اگر خود نمیرند دشمن آنها را می‏كشد و نه به دلیل آن كه خانه و مزرعه شان توسط دشمن ویران شده است و نه به دلیل اجتناب ‏ناپذیر بودن جنگ در دفاع از خانه شان انتخاب کرده بودند بلکه آن را یک امر معنوی و ماورایی می پنداشتند.

 سینمای دفاع مقدس علاوه بر وجود مقدساتی از قبیل اسلام، میهن، ولایت، جهاد، شهادت و... بدلیل وجود سربازان و جنگاورانش مقدس است.

 تفاوت نوع نگاه مردم پشت جبهه که تاثیر بسیار زیادی هم بر فیلم دارد در دفاع مقدس و دیگر جنگ ها نیز قابل تامل است.

 مردم ایران بدلیل نگاه ماورایی و معنوی به جنگ بعنوان جهاد و شهادت به جبهه ها اعزام میشدند و از همین روی مردم خراسان و مازندران و... که بسیار هم از منطقه جنگی دور بودند بیشتر از خود مردم خوزستان و کردستان و... عازم جبهه ها می شدند.

 رزمندگان حاضر در جبهه ها که عملا کارکتر های اصلی فیلمهای جنگی و دفاع مقدس نیز میباشند بدلیل دید قدسی و معنوی که در آنها وجود داشته عملا مضمون فیلم را هم به موضوعات معنوی و دینی سوق میدهند که در نتیجه اکثر فیلمهای دفاع مقدس به نوعی با سینمای دینی و معنا گرا نزدیکی پیدا میکند و گره میخورد در صورتی که در فیلمهای جنگی چنین مساله ای الزامی ندارد.

 فیلم دفاع مقدس اگر بخواهد بعد از جنگ و یا در زمان جنگ هم به مسائل اجتماعی و پس زمینه های جنگی و اثرات آن هم بپردازد به ناچار با مردمی طرف است که خود یا در همین جنگ با همین نوع نگاه حضور داشته اند و یا با همین دید عزیزانشان را به جبهه ها فرستاده اند و یا با آن همراه بودند و لذا دوباره همین سبقه معنوی و قدسی در آن نمایان میشود در صورتی که در فیلم جنگی نزدیکترین موضوع به این جریان را میتوان سینمای دفاع نامید که تنها نشان دهنده مظلومیت و ناچار شدن مردم در برابر هجوم را نام برد که بارزترین نمونه های آن در مورد جنگ جهانی دوم و هجوم وحشیانه نازیها قابل مشاهده است.

 سینمای جنگ، هم كشتن دارد هم كشته شدن، عین جنگ، امّا هم كشتن رزمندگان ما با دیگران فرق داشت و هم كشته شدن آنها، این جا كسی برای لذّت انتقام و خالی كردن گرفتگی‏های روحی شلیك نمی‏كرد و هنگام رفتن از این دنیا با حسرت از آن جدا نمی‏شد.

 هرچند وجه حماسی جنگ بسیار مهم است اما یك بسیجی داوطلب كه چون شیر می‏جنگد و به مرگ لبخند می‏زند، با یك سرباز ویتنامی كه دلی پر از كینه از سرباز آمریكایی دارد و شجاعانه می‏جنگد و همچنین شجاعت یك تكاور آمریكایی كه مست قدرت بازو و اسلحه و احتمالاً شراب انگور است و هر سه شجاعانه می‏جنگند قابل مقایسه نیستند و در این بین تفاوتی وجود دارد كه همان تفاوت سینمای روایتگر دفاع مقدس‏مان است، با دیگر روایت‏ها از جنگ و دفاع، هر سه شجاعند، هر سه می‏دانند هر لحظه ممكن است مرگ آنها را در آغوش گیرد، هر سه خوب می جنگند؛ اما روحیات و انگیزه های جنگیدن آنها با هم تفاوت دارد.

 شهید آوینی میگوید: همه جنگ ها بد است مگر جهاد فى سبيل اللّه و لذا چون دفاع مقدس ما مسلخ و مقتل عُشّاق و عرصه حضور دليران حق پرستى چون همت و خرازى و ديگران كه از مقام خليفة الهى بشر دفاع مى كردند، بوده است سینمای دفاع مقدس ما با سینمای جنگ تفاوتهای آشکار و بارزی دارد و اگر اینچنین نبود وظيفه سينماگران نيز آن بود كه به جای مهاجر و دیده بان و سفر به چزابه ، غلاف تمام فلزى بسازند و نظام نيهيليستى ارتش هاى دنيا را به استهزا بگيرند. 

تفاوت فیلمسازان دفاع مقدس و نوع نگاه آنها به فیلم دفاع مقدس با فیلمسازان جنگی و نگاه آنها به مقوله سینمای جنگ. نوع نگاه فیلمساز دفاع مقدس به این موضوع نگاهی است که با نوع نگاه رزمندگان و ماهیت دفاع مقدس گره خورده است و از همان زاویه به مساله می نگرد که رزمندگان اسلام با جنگ نگاه میکنند و در واقع او تنها زیبایی ها و شکوه و عظمت جنگ را میبیند در صورتی که فیلمساز جنگی به تبع غلبه نگاه مادی بر هنر مدرن تنها زشتی ها وسیاهی های جنگ را میبیند و بازتاب آن است، در صورتی که همین مساله ای را که او میبیند در نگاه هنرمند دفاع مقدس و مخاطبان ایرانی آن چیزی جز خیر و زیبایی نیست چرا که آن مرگ میبیند و این شهادت و...

 از اينرو در بحث دفاع مقدس كه يكي از حساس ترين و مقدس ترين مساله جامعه ما است كه سينما نيز وارد آن شده است به ناچار لزوم دور شدن حديث نفس از آن ديده مي شود و در واقع سينماي دفاع مقدس زماني كه بخواهد روايت گري چيزي غير از انچه كه در دفاع مقدس رخ داده است باشد ديگر سينماي دفاع مقدس نخواهد بود و وارد ژانر سينماي جنگ شده است.

همچنين یک نکته قابل توجه در مورد مساله سینمای جنگ و دفاع مقدس این است که از آنجایی که هرچند سینمای دفاع مقدس در حال حاضر تنها مربوط به جنگ تحمیلی ایران و عراق و فیلمهایی است که در مورد آن ساخته شده اند ولی از آنجایی که تفاوت اصلی این سینما با سینمای جنگ در نوع نگاه فیلمسازان آن است، سینمای جنگ را میتوان حتی در مورد فیلمهایی که در مورد جنگ تحمیلی و دفاع مقدس ساخته شده اند را نیز فیلمهای جنگ خواند و نه دفاع مقدس بعنوان مثال همین نوع نگاه مادی و یا ماورایی فیلمساز است که درفیلم عروسی خوبان (محسن مخملباف) تنها با موجی ها و معلولان و سیاهی هان جنگ روبرو میشویم و در فیلم های روایت فتح (سید مرتضی آوینی) با هجوم انسانها در خیابانهای شهر برای اعزام به جبهه.
 

منبع: پایگاه اطلاع رسانی رجا

بدون تردید یکی از اصلی ترین حوزه های نشر و گسترش فرهنگ دفاع مقدس ، وادی هنر است که چندی پیش نیز با تاکیدات مقام معظم رهبری به تولیدات هنرمندانه در زمینه های فرهنگی ، راه جدیدی پیش روی فعالان این عرصه گشوده شد . اما با نگاهی به این عرصه از منظر هنر ، باز هم کاستی های فراوانی رخ می نماید ، کاستی هایی که اکثر آنان از سیاستهای نادرست برخی مسئولان از پایان جنگ تاکنون نشات می گیرد و با تغییر رویکرد آنان میشود گفت بسیاری از این کاستی ها قابل رفع و رجوع است .