مترجم سایت

(عملیات كربلای1)

در میان مناطق مختلفی كه در چارچوب استراتژی دفاع متحرك مورد تهاجم دشمن قرار گرفت، تصرف مهران برجسته ترین آنها به شمار می آمد. به همین دلیل عراق تبلیغات زیادی روی آن انجام داد و از سوی صدام، اشغال مهران در مقابل فتح فاو قرار داده شد.

در مقابل وضعیت یاد شده، ضرورت آزاد سازی مهران اجتناب ناپذیر بود. بر این اساس و به منظور آزاد سازی شهر مهران مقدمات كار، از جمله شناسایی و جمع آوری اطلاعات از دشمن، آغاز شد.

در مجموع خطوط دشمن در 3 محور جاده ایلام- مهران و باغ كشاورزی (شمالی) كه حد فاصل رودخانه گاوی و جاده دهلران-مهران (وسط) و مجموعه ارتفاعات (قلعه آویزان، چند نوع متفاوت استحكامات و مواضع داشت.

در محور شمالی استحكامات دشمن نسبتاً قوی تر بود، چنانكه در آن قسمت 7 ردیف مین همراه با كانال و بیش از 5 ردیف سیم خاردار رشته ای وجود داشت. در محور وسط به لحاظ كوهستانی بودن منطقه، استحكامات دشمن نسبتاً ضعیف بود. در محور جنوبی، نیروهای تكاور در مقابل معابری كه انتخاب كرده بودند، عمدتاً سنگرهای كمین دشمن، و در بعضی شیارها، یك ردیف سیم خاردار و مین در مقابل خود داشتند.

طرح مانور

به دنبال بحث های مختلفی كه در زمینه طراحی عملیات صورت گرفت، نظر به اینكه دشمن محور شمالی را تلاش اصلی تلقی می كرد،‌لذا محور اصلی عملیات بدر روی جنوب- یعنی ارتفاعات قلعه آویزان و یال های آن تا «رودخانه گاوی»- قرار داد شده است.

موقعیت ویژه این محور چنین بود كه‌، دشمن بر اساس تفكر كلاسیك خود، امكان حمله و تلاش اصلی از این محور را نمی داد و نیز در صورت موفقیت عملیات، عقبه دشمن به نحوی قابل ملاحظه آسیب می دید. بر این اساس، عملیات كربلای یك برای  سه مرحله طراحی شد:

مرحله اول- تأمین قلعه آویزان ایران تا روستای امامزاده سید حسن.

مرحله دوم- تأمین ارتفاعات جبل حمرین تا شیار میگ سوخته و در امتداد آن، تأمین روستای بهین و بهروزان و هرمزآباد.

مرحله سوم- تصرف خاكریز والفجر 3 از روستای فرخ آباد تا زیر ارتفاعات 223 قلعه آویزان و تأمین شهر مهران.

ضمناً در این عملیات،‌سپاه پاسداران با استعداد 6 لشكر و 3 تیپ پیاده همراه یك گردان مستقل زرهی، وارد عمل شد و در این عملیات، نیروی زمینی ارتش در زمینه آتش پشتیبانی توپخانه با سپاه همكاری می كرد، همچنین نیروی هوایی و هوانیروز، بنا به موقعیت عملیات و توانایی خود، مأموریت های مشخصی را عهده دار شدند.

روز دوم عملیات: تصرف شهر مهران

پس از مشاهده عقب نشینی دشمن از شمال مهران (محدوده باغ كشاورزی). نیروهای خودی بلافاصله معابر مین دشمن را باز نموده، سپس بسرعت وارد باغ كشاورزی شدند و 100 تن از نیروهای پراكنده دشمن را به اسارت گرفتند.

همچنین از محور دیگر، یكی از یگان های سپاه، از طریق روستای هرمزآباد از پشت به طرف باغ كشاورزی رفته، ضمن جنگ و گریز با نیروهای در حال فرار دشمن، تعدادی از آنها را به اسارت می گیرد.

به دنبال تلاش هایی كه در رزم دوم عملیات صورت گرفت و متعاقب عقب نشینی دشمن، شهر مهران به تصرف نیروهای خودی درآمد.

نظر به اینكه دشمن احتمال حمله را می داد، لذا در داخل شهر مستقر نشده بود و تنها كمی نیرو در شهر داشت، كه آنها را هم قبل از آغاز حمله تخلیه كرده بود.

ضمناً طی این روز، از سوی نیروهای خودی، تا محور قلعه آویزان پیشروی ادامه داشت و نیروهای دشمن كه همچنان در حالت سردرگمی و گیجی به سر می بردند، بسهولت كشته و یا اسیر می شدند..

بازتاب آزاد سازی مهران در رسانه ها

آزادسازی شهر مهران، به منزله شكست استراتژی دفاع متحرك بود. شكستی كه رژیم عراق در گام اول خود با عدم موفقیت نسبت به تأمین اهداف موردنظرش با آن رویارو شد و سرانجام با از دست دادن مهران، چشم اندازی جدید از ناتوانی و ضعف این كشور در موضع آفند و پدافند، ترسیم و نمایان گردید. خبرگزاری فرانسه در پی آزادسازی شهر مهران، طی گزارشی اظهار داشت:

«ناظران در خلیج فارس عقیده دارند كه اشغال مهران توسط قوای ایران، شكست پذیری رژیم عراق- به ویژه استراتژی نظامی جدید آن موسوم به دفاع متحرك- است.»

در میان مناطقی كه  مورد تصرف دشمن قرار گرفت، شهر مهران از اهمیت خاص سیاسی-تبلیغاتی برخوردار بود و برای عراق به عنوان جبران شكست فاو و نیز عامل افزایش دهنده روحیه نیروهای آسیب دیده، تلقی می شد؛ لذا آزاد سازی آن، گذشته از اینكه شكست دشمن در استراتژی تازه خود محسوب می شد، آسیب های عمده دیگری را در مقطع كنونی و آینده متوجه ارتش عراق می كند.

چنانكه وقتی مهران بازپس گرفته شد، رسانه های گروهی جهان به انحاء مختلف به بعد روانی مسئله اشاره كردند. از جمله نشریه فارین ریپورت، چاپ لندن، نوشت:

«مهران، به خودی خود فاقد اهمیت است، تهاجم به مهران نه از جهت استراتژیكی، بلكه از نقطه نظر روانی، واجد اهمیت می باشد.»

رادیو امریكا نیز به نقل از كارشناسان نظامی، اظهار داشت:

«شكست عراق ممكن است از نظر روانی اثر مهم و شگفت انگیزی داشته باشد؛ چرا كه عراقی ها بیشتر به خاطر جبران شرمساری ناشی از تصرف بندر عراقی فاو به دست ایرانی ها، دست به حمله زده بودند.»

گذشته از این درهم شكسته شدن خطوط دفاعی عراق در فاو و ناتوانی این كشور در بازپس گیری آن، رژیم صدام را در نزد غرب و حامیان منطقه ای خود به طور اساسی به زیر سؤال كشید و این واقعیتی بود كه حاكمان بغداد مایل به تن در دادن به آن نبودند و به منظور اثبات توانایی و حفظ برتری خود، مبادرت به اتخاذ استراتژی موسوم به دفاع متحرك نمودند، بر این اساس، بخوبی  روشن است كه شكست مهران می تواند چه تبعاتی در رابطه با بی اعتمادی حامیان و متحدین رژیم بغداد فراهم آورد.

روزنامه نیوزویك چاپ امریكا پس از آزادسازی مهران، نوشت:

«بازپس دادن مهران (پس از فاو)، اعتماد مقامات امریكایی را نسبت به رژیم بغداد به شدت كاهش داد، و گفته می شود كه امریكا كمك های تسلیحاتی خود را به این رژیم محدود كرده است.»

فتح فاو توسط قوای نظامی ایران، موقعیت و فضایی جدید در جنگ به وجود آورد كه توأم با واقع نگری از سوی رسانه های جهانی دنیا نسبت به توانایی های بالفعل و بالقوه جمهوری اسلامی و نیز ناتوانی رژیم عراق، مبنی بر ادامه جنگ و رویارویی با تهاجمات ایران بود.

تثبیت وضعیت یاد شده، قطعاً نیازمند پیروزی های دیگری بود كه تنها قسمتی از آن با فتح مهران و پس زدن نیروهای دشمن تأمین گردید.

در این روند آنچه كه در رسانه های غربی منعكس شد، عمدتاً حول محور توانایی و برتری نظامی ایران دور می زد. گذشته از این، حفظ برتری در فاو و انجام عملیات در مهران، نشانگر نوعی افزایش توان نظامی ایران تلقی شد؛ به طوری كه رادیو بی.بی.سی به نقل از مفسر بخش شرقی خود گفت:

«اگرچه تسخیر مهران از نظر تعیین نهایی جنگ نقش قاطعی نخواهد داشت، اما نیروهای ایران نشان دادند كه ضمن حفظ مواضع خود در فاو، در مقابل حمله های پی در پی عراق می توانند نیروهای عراقی را از بخش مركزی جبهه نیز بیرون برانند و خطر مهمی را در آینده جنگ ترسیم نمایند.»

قطعاً خطرساز بودن تحركات نظامی ایران، كه نوعی پیروزی و تفوق نظامی را به دنبال خواهد داشت، مستلزم حملات پی در پی و مضمحل ساختن قوای دشمن است؛ چنانكه پیروزی آتی ایران، در این امر نقش تعیین كننده ای دارد. طبیعتاً در اینصورت، با افزایش برتری ایران، جمهوری اسلامی به نحوی چشمگیرتر ابتكار عمل را در جنگ بر عهده خواهد گرفت.